تفقه دردین
اسراء و معراج چیست و درچه زمان و مکانی اتفاق افتاد ؟
- اسراء یعنی سیر دادن ، و معراج یعنی عروج وصعود. پیامبر صلی الله علیه وآله در شبی از شبها که بقول وافدی شب شنبه هفدهم رمضان سال دوازدهم بعثت هیجده ماه قبل از هجرت واقع شده و به قولی شب هفدهم ربیع الاول یک سال پیش از هحرت در شعب ابی طالب ، و به نقلی شب بیست وهفتم ربیع الاول یک سال پیش از هجرت در شعب ابی طالب ، و به نقلی شب بیست وهفتم رجب بوده ،[1] به همراه حبرئیل از مسجد الحرام بسوی مسجد الأقصی با مرکب فضا پیمایی بنام "براق"سیر داده شدند و به نقل اکثر مفسران از خانه ام هانی خواهر علی علیه السلام سفر آغاز کردند.
و به قول حسن و قتاده از مسجد الحرام بعد از نماز مغرب بوده و به هر دو قول آن حضرت نماز صبح را در مسجد الحرام ادا نمودند . و بعد از همان نقطه بسوی آسمان ها عروج کرد .؛ ستارگان و نظام جهان بالا را دید و با ارواح پیامبران و فرشتگان آسمانی سخن گفت و از مراکز رحمت و عذاب (بهشت و دوزخ) بازدیدی کرد ؛ درجات بهشتیان و اشباح دوزخیان را از نزدیک دید و در نتیجه از رموز هستی و اسرار جهان آفرینش و وسعت عالم خلقت وآثار قدرت بی پایان خدا کاملاً آگاه شد . سپس به سیر خود ادامه داد و به سدره المنتهی رسید و آن را سراپا پوشیده از شکوه وجلال و عظمت دید . در این هنگام برنامه حضرت پایان یافت و مأمور شدند از همان راهی برگردد که پرواز کرده بود . در مراجعت نیز در مسجد الاقصی فرود آمد و راه مکه و وطن خود را پیش گرفت .[2] جریان معراج و سیر آن در عوالم وجود ، در دو سوره به طور اشکار بیان شده و در سوره های دیگر نیز اشاراتی به آن شده است. خداوند فرموده است : « سبحان الذی أسری بعبده لیلاً من المسجد الحرام إلی المسجد الأقصی الذی بارکنا حوله لنریه من آیاتنا إنه هو السمیع البصیر»[3]
ترجمه: منزه خدایی که شبانگاه بنده خویش را از مسجد الحرام تا مسجد الاقصی که اطراف آن را برکت داده است ، سیر داد تا آیت های خویش را به او نشان دهد و خدا شنوا و بینا است .
مفسران و محدثان در خصوص معراج و مشاهدات آن حضرت سخنان زیادی نقل کرده اند که همه آنها قطعی و مسلم نیست . مفسر بزرگ شیعه علامه طبرسی آن ها را به چهار گروه تقسیم کرده است :
1- گروهی قطعی و مسلم است . مثل اصل وجود معراج .
2- روایاتی که با طرق صحیح نقل شده و به درجه قطعی نرسیده است و موافق با اصول و حکم خرد است . مانند باز دید از بهشت ودوزخ و سیر در آسمانها .
3- احادیثی که ظاهر آن قابل قبول نیست ، ولی قابل تأویل است . مانند سخن گفتن پیامبر در شب معراح با بهشتیان و دوزخیان که باید تآویل کرد و گفت : اشباح و صور و اوصاف آنها را دیده است .
4- پیرایه هایی که دروغ پردازان جعل کرده و در دست و پا ریخته اند . چنانکه گاهی گفته می شودکه آن حضرت در آن شب در کنار خدا نشست و یا صدای قلم خدا را شنید [4].
[1] معارف ومعاریف ، ج نهم ، ص 487 – سیره صحیح پیامبر اعظم ج 1 ، ص 336 و 337
[2] فروغ ابدیت ،جعفر سبحانی ، چاپ 19، ص 367 و 368
[3] سوره اسراء (17) آیه 1
[4] مجمع البیان ج 3 ، ص 395 به نقل از فروغ ابدیت ، ص 371